Beleidsontwikkeling

De beleidsontwikkeling rond waterstof is in volle gang. De Europese en Nationale overheid werken hard om deze nieuwe en schone energiedrager tot groei te laten komen, als duurzaam alternatief voor fossiele energie. Hier staan de meest recente beleidsstukken in chronologische volgorde.

Gasunie en Fluxys slaan handen ineen voor een Nederlands-Belgische verbinding van waterstofnetwerken in North Sea Port

20 mei – Gasunie en Fluxys werken aan de ontwikkeling van landelijke waterstofnetwerken in respectievelijk Nederland en België. Deze netwerken worden in het havengebied van North Sea Port, dat strekt van Gent tot Vlissingen en Terneuzen, aan elkaar gekoppeld. De Nederlands-Belgische verbinding zal de bedrijven in het 60 kilometerlange havengebied in de toekomst van waterstof gaan voorzien. Gasunie, Fluxys en North Sea Port hebben hierover op dinsdag 17 mei afspraken gemaakt. Alle geïnteresseerde bedrijven kunnen op het netwerk aansluiten. De bedoeling is om de netwerken in 2026 operationeel te hebben en ze dan op de grens aan elkaar te koppelen. Door de verbinding tussen beide waterstofnetwerken wordt één van de eerste grensoverschrijdende netten voor waterstof in Europa gerealiseerd. De aansluiting tussen beide waterstofnetten komt in het Nederlandse Sas van Gent en het Belgische Zelzate, waar nu al aardgas tussen beide landen stroomt.

Brief minister voor Klimaat en Energie: reactie op een voorstel voor het gebruik van hernieuwbare waterstof in raffinageprocessen

10 Mei –  De minister voor Klimaat en Energie geeft gehoor aan de motie van Bontenbal (CDA) en Grinwis (ChristenUnie) om een voorstel te doen om het gebruik van hernieuwbare waterstof in raffinageprocessen ook na 2025 te ondersteunen. De minister geeft aan dat het gebruik van hernieuwbare waterstof in raffinageprocessen van 2025 tot en met 2030 een onderzoeksrichting is in het kader van het Fit for 55 pakket. De raffinageroute wordt gezien als cruciale eerste stap voor meer productiecapaciteit van hernieuwbare waterstof. Komende maand volgt een Kamerbrief met het beleidsprogramma Klimaat waarin het waterstofbeleid in hoofdlijnen opgetekend staat.

Nieuwsbericht Rijksoverheid: Ook vrachtwagens op de schone toer

25 april – Vanaf 9 mei 2022 kunnen ondernemers subsidie krijgen bij aanschaf van een vrachtwagen die schoon rijdt; elektrisch of op waterstof. Staatssecretaris Heijnen van Infrastructuur en Waterstaat (I&W) zal de subsidieregeling later vandaag bekend maken in de Staatscourant. Met deze beleidsmaatregel wordt schoner rijden financieel steeds aantrekkelijker. Zo wordt een volgende stap gezet naar een volledig schoon wagenpark in 2050. Grote bedrijven kunnen tot 40% van de meerkosten ten opzichte van een dieselvrachtwagen vergoed krijgen, terwijl kleinere bedrijven, met minder dan 10 werknemers, tot 60% van de meerkosten vergoed kunnen krijgen. De regeling loopt tot begin 2027 en omvat ruim 40 miljoen euro, waarvan 13,5 miljoen dit jaar beschikbaar komt.

Kabinet trekt 5 miljard euro uit voor duurzame economische groei, waaronder groene waterstofprojecten

14 april – Het kabinet investeert 5 miljard euro en reserveert 1,3 miljard euro voor duurzame economische groei en toekomstige welvaart. Projecten die met dit geld uit het Nationaal Groeifonds worden gefinancierd zijn o.a. digitalisering van het hoger onderwijs en MBO en groene waterstofprojecten. Omdat de projecten uiteindelijk voor gemiddeld 50% uit het fonds gefinancierd worden (en de overige helft door publieke en private partijen), kunnen de totale investeringen voor deze ronde de komende jaren meer dan 12 miljard bedragen. 

North Sea Port zet hard in op grootste waterstofhub van Europa

12 april – North Sea Port heeft een waterstofstrategie ontwikkeld voor de uitdaging om de transitie te maken van fossiele naar duurzame brandstoffen en grondstoffen. Volgens de haven speelt waterstof hierbij een belangrijke rol. De komende jaren zal de vraag naar duurzame waterstof als grondstof en brandstof in sectoren als staal, chemie, aluminium, kunstmest, raffinage, voeding, bouwmaterialen en transport toenemen. Als grootste waterstofhub van de Benelux kan de haven inspelen op de bestaande en de toekomstige grootschalige lokale vraag naar waterstof. Aan de aanbodzijde staat een aantal projecten in de steigers om duurzame waterstof te produceren. De aanlanding van (nieuwe) windparken op zee, in Nederland en België, is hiervoor van groot belang, onder meer om direct groene waterstof te maken. Door de aanwezigheid en verdere ontwikkeling van het hoogspanningsnetwerk (380 kV) in Borssele en Gent kunnen toekomstige waterstoffabrieken bovendien grote hoeveelheden stroom afnemen. De beschikbaarheid van infrastructuur voor afvang, transport via pijpleidingen en schip, en opslag van CO2 in lege gasvelden op zee of in tanks (CCS) zal verder toenemen.

Nieuwsbericht Neth-ER: Wat zijn de toekomstige onderzoeksplannen voor groene waterstof?

5 april – Het Duitse ministerie van onderwijs & onderzoek heeft de strategische onderzoeks- en innovatieagenda voor groene waterstof gepubliceerd. Zij schreef de agenda samen met experts uit 25 andere lidstaten. De agenda is één van de twintig te implementeren beleidsacties van de Europese Onderzoeksruimte. De agenda beschrijft onderzoeksprioriteiten voor drie thematische gebieden: productie, transport & infrastructuur en marktstimulering.

Brief minister K&E: Toepassen van de rijkscoördinatieregeling op de landelijke infrastructuur voor transport van waterstofgas

4 april – De minister voor K&E geeft aan dat de configuratie van een CO2-vrij energie- en grondstoffensysteem en andere landelijke infrastructuur voor het transport van waterstofgas, afhankelijk van de ontwikkeling van vraag, aanbod en behoefte aan opslag, gefaseerd in deelprojecten zal worden opgebouwd. Daarnaast wordt aangegeven dat de Rijkscoördinatieregeling niet van rechtswege van toepassing is op de deelprojecten die tezamen de landelijke infrastructuur voor het transport van waterstofgas zullen vormen. Verder wordt aangegeven dat de minister voor K&E met dit besluit wordt aangewezen als minister die samen met de minister voor VRO inpassingsplannen vaststelt voor de deelprojecten die tezamen de landelijke infrastructuur voor het transport van waterstofgas zullen vormen, en die met de coördinatie van overige benodigde besluiten is belast. 

Consultatie: Samenvatting openbare consultatie marktordening waterstof

23 maart – De Rijksoverheid heeft een samenvatting van de reacties van de openbare consultatie marktordening waterstof gepubliceerd. Volgens de Rijksoverheid betreft het hier nadrukkelijk geen appreciatie of analyse vanuit het ministerie van EZK. Uit de samenvatting blijkt dat energiebedrijven en private bedrijven elektrolyse als een commerciële activiteit door marktpartijen zien behalve als de markt dit niet wilt oppakken. Netbeheerders/netwerkbedrijven zien hier geen rol in. Verder zien zij dat de locatie afhankelijk kan zijn van een elektriciteitsnet en wordt gewenst te kijken naar congestie. Ook wijzen respondenten erop dat de regelgeving moet aansluiten bij de staat van marktontwikkeling en waterstofnet. Verder verwachten meerdere partijen dat hergebruik van aardgasleidingen zal leiden tot vervuiling en dus zijn er nieuwe commerciële leidingen nodig. Ook zou waterstofopslag volgens energiebedrijven door de markt kunnen worden georganiseerd, maar dat ondergrondse opslagen schaars zijn. Voor de volledige samenvatting kunt u de bijlage raadplegen.

Position paper NVDE t.b.v. rondetafelgesprek Warmte, elektriciteit en CO2-reducties d.d. 23 maart 2022

22 maart – De NVDE (Nederlandse Vereniging Duurzame Energie) bepleit in de position paper dat er zorg gedragen moet worden dat in de systematiek met hekjes en domeinen vanaf 2023 structureel voldoende budget in de domeinen hoge-temperatuur warmte, lage-temperatuur warmte en duurzame gassen wordt ingezet. Daarnaast geven zij aan dat voor deze domeinen de maximum subsidie-intensiteit moet worden verhoogd. Verder zouden voorbereidingen moeten worden getroffen voor opschaling van waterstofproductie op zee en de benodigde waterstof-infra, inclusief een SDE++-categorie ‘Waterstof uit wind op zee’. Ook is NVDE van mening dat er nieuwe categorieën moeten voorbereid gebaseerd op een ‘virtuele directe lijn’ tussen elektrificeerde en hernieuwbare opwek. Tot slot geeft NVDE aan dat in de SDE++ geen onnodige rem op technieken moet worden gezet zoals wind op land, zond op land en biomassa, die hernieuwbare energie produceren én CO2 reduceren.

Brief Staatssecretaris van I&W: Voortgang Duurzame Mobiliteit

22 maart – De staatssecretaris van I&W benadrukt in te zetten op gedragsstimulering rondom fietsen en lopen, investeringen in fietsenstallingen en veilige fietsroutes, en fietsbeleid. Daarnaast is het streven om vanaf 2030 alleen personenauto’s zonder uitstoot te verkopen door beleid te ontwikkelen voor na 2025, in te zetten op voldoende laadinfrastructuur en gesprekken te voeren met verschillende doelgroepen en sectorpartijen. Verder wordt bij de verduurzaming van de logistieke sector gekozen voor een zorgvuldig proces, het verduurzamen van de stadslogistiek, ondersteuning van aankoop zero-emissie voertuigen en strengere emissie-eisen voor bestel- en vrachtauto’s. Tot slot benadrukt de staatssecretaris dat waterstof kansrijke mogelijkheden biedt en de inzet van hernieuwbare brandstoffen overwogen worden. De staatssecretaris verstuurt voor de zomer een Stand van zaken Uitvoering Klimaatakkoord Mobiliteit (SUM). In het najaar volgt de jaarlijkse Klimaat en Energieverkenning en gedurende het jaar volgen de zes-wekelijkse brieven over het Fit-for-55 pakket. Naar verwachting wordt het Wijzigingsbesluit werkgebonden personenmobiliteit (normerende regeling) voor de voorhangprocedure aangeboden.

Schriftelijke vragen Erkens (VVD): Het artikel ‘Baanbrekende technologie kan CO2-uitstoot met 99 procent verminderen’

16 maart – Erkens (VVD) vraagt hoe de minister voor Klimaat en Energie de nieuwe techniek apprecieert om door middel van een elektrochemisch systeem op basis van waterstof, CO2 uit de lucht te onttrekken en welke mogelijkheden de minister ziet voor Nederland om aan te sluiten bij dit onderzoek. Verder wil hij weten wat het huidige kabinetsbeleid is ten opzichte van het onttrekken van CO2 uit de lucht door bijvoorbeeld de toepassing van Carbon capture and utilization (CCU) of andere vormen van negatieve emissies. Daarnaast vraagt Erkens wat de huidige stand van zaken in Nederland is op het gebied van technieken die bijdragen aan het afvangen en verwijderen van CO2 uit de lucht. Tenslotte wil hij weten wat er nodig is om technieken voor het afvangen en verwijderen van CO2 uit de lucht verder op te schalen in Nederland.

Beantwoording schriftelijke vragen Erkens (VVD): Het artikel ‘Baanbrekende technologie kan CO2-uitstoot met 99 procent verminderen’

5 april – De minister voor K&E stelt dat de technologie, zoals vermeldt in het artikel, niet direct een oplossing biedt voor het klimaatvraagstuk. Verder geeft de minister aan dat het huidige beleid zich richt op met name het faciliteren van CCUS voor vermijding van fossiele CO2-uitstoot, zoals via de SDE++. Daarentegen onderkent het kabinet de mogelijke bijdrage van CCU op basis van biogene CO2 en atmosferische CO2 (Direct Air Capture (DAC). Met die technieken kan gekomen worden tot negatieve emissies, mits de CO2 daarbij permanent wordt vastgelegd. Het kabinet zal hier aandacht aan besteden in de update van de langetermijnstrategie die in 2019 bij het Klimaatplan is aangeboden. Het kabinet wil deze visie als onderdeel van het nieuwe Klimaatplan op basis van de Klimaatwet eind 2023/begin 2024 gereed hebben. Tot slot verwacht de minister de resultaten van het verkennende onderzoek naar negatieve emissies voor de zomer met de Kamer te delen. Lees hier de complete beantwoording.

Brief minister voor Klimaat en Energie: Ontwikkelingen Fit-for-55%-pakket waterstof en Nationaal Waterstof Programma

2 maart 2022 – De minister voor K&E onderzoekt momenteel meerdere beleidsopties die bijdragen aan de opschaling van waterstofproductie- en import. De beleidsopties bestaan uit de IPCEI waterstof, extra openstellingsrondes van het opschalingsinstrument en opties voor vraagsturing. De dialoog met de private sector, een integrale aanpak, Europese onderhandelingen en het Klimaatfonds zijn leidend voor vormgeving en keuze voor beleidsopties. Verder schrijft de minister dat 66-86 petajoule hernieuwbare waterstof per jaar en 4,4-11,2 gigawatt elektrolyse in binnen (of buitenland) nodig is voor het behalen van de voorgestelde doelen voor 2030. Dit is lager dan het tussenresultaat uit de brief marktordening en marktontwikkeling van december 2021. Tevens is er geen direct bewijs dat de in Nederland geproduceerde of door Nederland geïmporteerde waterstofprijzen op de korte termijn goedkoper worden. De minister informeert in aanloop naar de Energieraad in juni over zijn standpunt in de onderhandelingen omtrent de marktordening en marktontwikkeling en levert van de zomer 2022 de routekaart van het Nationaal Waterstof Programma op.